Preek avonddienst 23 november 2025 Dorpskerk Vreeswijk over Zondag 8 van de Heidelbergse Catechismus. Gelezen is Genesis 1:26,27 en Mattheüs 2:13-17.
Gemeente van onze Heere Jezus Christus,
We zongen net over de Drie-eenheid van de éne God: ‘O groot geheim, begrijpen kan het geen…’
Niemand dus…
Zelfs jij niet…
Zelfs ik niet…
Toch moet ik er over preken vanavond.
‘God gaat drie wegen en toch is Hij één’.
Als kind dacht ik:
God heeft alle dingen gemaakt.
Jezus is erbij gekomen, dat is de Zoon.
En de Geest, dat is een soort kracht.
Maar dat is niet wat de Kerk van alle tijden en plaatsen leert.
We hoorden de catechismus in vraag 26 vragen:
Aangezien er maar één enig Goddelijk Wezen is, waarom noemt gij den Vader, den Zoon en den Heilige Geest?
Het antwoord luidt: Omdat God Zich alzo in Zijn Woord geopenbaard heeft, dat deze drie onderscheidene Personen de enige, waarachtige en eeuwige God zijn.
Eén God.
Drie Personen.
De éne God is:
1. Vader Die schept.
2. De Zoon Die verlost.
3. De Heilige Geest Die vernieuwt.
Ik weet niet of het je ooit op is opgevallen.
Maar in deze driedeling is ook de Apostolische geloofsbelijdenis opgebouwd.
Er zit in de Apostolische geloofsbelijdenis een structuur.
Het gaan niet om op zichzelf staande geloofswaarheden, die je tegen heug en meug geloven moet.
De geloofsbelijdenis is een lofzang.
Er zit structuur in de lofzang, de
Er zit structuur in de geloofsbelijdenis.
Ze is als een huis.
Drie dingen zijn belangrijk.
Een fundament, een woongedeelte, een dak.
Het geloof in God de Vader en de Schepping is het fundament.
Daarop rust het geloof in Christus, ons woonhuis.
En boven dat alles is tot onze bescherming, tot onze heiliging, het dak van het geloof.
1. Ik geloof in God de Vader…, fundament.
2. Ik geloof in Jezus Christus…, woongedeelte.
3. Ik geloof in de Heilige Geest…, dak.
Je kunt ook zeggen:
1. Vader: schepping
2. Zoon: verlossing
3. Geest: heiligmaking.
Nou ja, over de driedelingen zou je al avonden kunnen discussiëren.
Een andere Catechismus, de Gewone Catechismus zegt:
“De eeuwenoude woorden van de Apostolische Geloofsbelijdenis zijn ook mijn geloof. Samen met alle andere christenen in de wereldwijde kerk geloof ik in God de Vader, die de wereld gemaakt heeft; in Jezus Christus, de Zoon van God die mens werd om ook mij te redden; en in God de Heilige Geest, die alles nieuw maakt”.
Je hebt dat natuurlijk allemaal allang gelezen in Gezocht en gevonden.[i]
Zo niet, volgens mij zijn er nog exemplaren beschikbaar op papier.
Wie liever op het computerscherm leest, de site van het Hervormd Vreeswijk College is nog steeds in de lucht.[ii]
Daar kun je bij seizoen 2019-2020 avond 4 lezen over Geloven in de Drie-enige God.[iii]
Ook over de ontwikkeling van de leer van de Drie-eenheid. Met een moeilijk woord ook wel Triniteitsleer genoemd.[iv]
Nou dacht ik “Ik moet het vanavond niet te ingewikkeld maken”.
“Niet allerlei namen of kerkgeschiedenis erbij gaan halen”.
Die neiging heb ik namelijk.
Maar bij ingewikkelde zaken is het altijd fijn dat je terug kunt vallen op wat de Kerk van alle tijden en plaatsen belijdt.
Wij zijn niet de enigen en ook niet de eersten die geloven.
Ook de Heidelbergse Catechismus gaat, net als de Nederlandse Geloofsbelijdenis[v] trouwens, helemaal in het spoor van de katholieke kerk en de katholieke belijdenissen.
Katholiek, dat is universeel, wereldwijd.
Vandaar de uitspraak “Wij gereformeerden zijn niet Rooms, maar katholiek”.
Gereformeerden gaan helemaal in het spoor van de Apostolische Geloofsbelijdenis[vi], maar ook in het spoor van de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel[vii] en van de geloofsbelijdenis van Athanasius[viii]als het gaat om de Drie-eenheid.
Ondertussen denkt iemand.
“Leuk allemaal hoor die belijdenissen, maar waar staat de drie-eenheid van Vader, Zoon en Heilige Geest in de Bijbel?”
Nou, misschien valt het je een beetje tegen, maar het woord Drie-eenheid komt nergens in de Bijbel voor.
En toch hebben christenen de éne God altijd als Drie-enig aangeduid.
In tegenstelling tot de Joden en moslims.
Voor moslims is niet Jezus, Isa, maar Mohammed de laatste profeet.
Als de HEERE zegt in Deuteronomium 18:18 “Ik zal een Profeet voor hen doen opstaan uit het midden van hun broeders, zoals u. Ik zal Mijn woorden in Zijn mond geven, en alles wat Ik Hem gebied, zal Hij tot hen spreken.” , dan verwijzen de kanttekeningen bij de Statenvertaling naar Jezus Christus.
Moslims geloven echter dat de laatste (ultieme) profeet Mohammed is.
Vandaar de kernbelijdenis van moslims “Er is geen god dan Allah en Mohammed is zijn profeet”.
Die belijdenis moet volgens mij gezien worden als reactie op het geloof in de Drie-eenheid.
Geloven in de Drie-eenheid is voor hen als terugvallen in het veel godendom. Jezus God maken een ketterij.
Goed dat terzijde.
Hoe zijn christenen nu aan het geloof in de Drie-eenheid gekomen?
Nou, het is begonnen met de vraag: Is Jezus ook God?
Je weet dat Jezus veroordeeld werd, omdat Hij Zich aan God gelijk had gemaakt.
Als Jezus bijvoorbeeld in het begin van Markus tegen de verlamde zegt: “Mijn kind, uw zonden zijn u vergeven”. Dan zeggen de Schriftgeleerden “Hoe durft Hij dat te zeggen? Hij slaat godslasterlijke taal uit! Wie kan zonden vergeven dan God alleen?”.
Aan het eind van Markus 4, bij de storm op het meer, roepen de discipelen “Wie is Deze toch, dat zelfs de wind en de zee Hem gehoorzaam zijn?”.
Christenen hebben vanaf het begin in Jezus God herkend.
Zij geloofden dat Hij door (1) God naar deze wereld gezonden was. En (2) dat Hij God in eigen persoon was.
In Johannes 10 kun je lezen dat de Joden Jezus willen stenigen. In vers 30 zegt Jezus “de Vader en Ik zijn één”.
In vers 33 lees je dat ze tegen Jezus zeggen “Voor een goede daad zullen we U niet stenigen, maar wel voor godslastering: U bent een mens, maar U beweert dat U God bent!”.
Jezus was en is dus veel meer dan een begaafd, inspirerend persoon.
Door de Heilige Geest ga je belijden “Jezus is Heer” zegt Paulus (1 Korinthe 12:3).
Er toch wordt niet geloofd in twee verschillende heren, of twee goden.
Nee, geloofd wordt in de Ene.
God de Vader en Zijn Zoon Jezus zijn een eenheid.
Je kunt en mag ze ook niet tegen elkaar uitspelen.
Zo van Vader is streng, maar gelukkig is de Zoon lief.
Vader en Zoon zijn niet te scheiden.
Wel te onderscheiden.
Daarmee zijn we nog niet bij de Drie-eenheid.
Jezus was en is geïnspireerd door Gods Geest.
Dat lezen we in de evangeliën (bijv. Lukas 3:21-22; 4:14, 18).
Dankzij de Geest is Jezus bijvoorbeeld in staat mensen te bevrijden van demonen, ziekten te genezen.
Die Geest van God is trouwens niet Iemand van het Nieuwe Testament alleen.
Ook in het Oude Testament wordt de Geest al genoemd (zie o.a. Genesis 1:2; Psalm 51:13; 104:30; Jesaja 42:1).
Volgende stap.
Die Geest van God is in en op Jezus.
Met Pinksteren komt die Geest zelfs op en in de gelovigen.
Die Geest is wel te onderscheiden van Jezus, maar niet te scheiden, los te maken van Jezus.
Net als Jezus wel onderscheiden wordt van de Vader, maar niet te scheiden, niet los te maken is van de Vader.
Onthouden:
Vader, Zoon en Geest.
Niet te scheiden. Wel te onderscheiden.
Elke zondag krijg je de zegen mee ‘De genade van de Heer Jezus Christus, de liefde van God en de gemeenschap met de heilige Geest zij met u allen’ (2 Korintiërs 13:13).
De éne God heeft Zich in drie gestalten bekendgemaakt. Vader, Zoon en Geest.
Na zijn opstanding zegt Jezus tegen zijn volgelingen “Maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat Ik jullie opgedragen heb”. (Mattheüs 28:19,20)
De doopformule “Ik doop U in de Naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest” is geen uitgewerkte leer van de Drie-eenheid.
Maar ze wel zien dat de Kerk vanaf het begin al over de Drie-eenheid heeft gesproken en geloofd.
Toch werd en wordt niet geloofd in drie verschillende goden maar in één God.
Eén God die Zich op drie verschillende manieren bekend heeft gemaakt.
God is één.
Denk aan de oer belijdenis van Israël
“Luister, Israël: de HEER, onze God, de HEER is de enige!” heeft de NBV21 (Deuteronomium 6:4).
De HSV leest “Luister, Israël! De HEERE, onze God, de HEERE is één!”.
De Ene heeft Zich geopenbaard in Vader, Zoon en Geest.
Het gaat ons denken en verstand te boven.
Menselijke woorden, zeker de mijne, blijven gebrekkig.
Uiteindelijk gaat het ook om de lofzang op de Drie-Ene.
In het geloofsleven kan de Drie-eenheid beter aanbeden dan uitgelegd worden.
Daarom de aanvangstekst van vanavond:
4Maar toen zijn de goedheid en mensenliefde van God, onze redder, openbaar geworden 5en heeft Hij ons gered, niet vanwege onze rechtvaardige daden, maar uit barmhartigheid. Hij heeft ons gered door het bad van de wedergeboorte en de vernieuwende kracht van de heilige Geest, 6die Hij door Jezus Christus, onze redder, rijkelijk over ons heeft uitgegoten. (Titus 3:4-6).
Daarom zongen we na de geloofsbelijdenis
Ere zij aan God, de Vader,
ere zij aan God, de Zoon,
eer de Heil’gen Geest, de Trooster,
de Drie-een’ge in Zijn troon.
Halleluja, halleluja
de Drie-een’ge in zijn troon!
Er valt nog veel meer te zeggen.
Voor wie meer wil weten, meer wil lezen.
Ik zal de preek weer op m’n blog zetten, met allerlei links erbij.
Lees vooral de geloofsbelijdenis van Athanasius.
Maar onthoud: het gaat om de lofzang!
De lofzang op de Drie-ene:
Prijst de Vader prijst de Zoon
Prijst de Geest die in ons woont
Prijst de Koning der heerlijkheid
Prijst Hem tot in eeuwigheid!
Amen
[i] https://glismeijer.com/2023/03/07/gezocht-en-gevonden-lezingen-bij-de-gewone-catechismus/, d.d. 2025-11-22. Destijds geloofde ik dat het belangrijk is dat er geconcentreerd wordt op de inhoud van het geloof. Ook omdat daden het geloof volgen. Daarbij en vooral opdat we ons als gemeente van Christus zouden concentreren op het kruis van Christus. Op wat de Drie-enige God in Christus voor ons gedaan heeft en doet en hoe de Geest ons gaandeweg leert het geloof handen voeten te geven. Vernieuwing, reformatie begint mijns inziens niet met discussies over vrouwen in het ambt, homoseksualiteit, paarskaarsen, oude of nieuwe berijming of Psalmen voor nu, orgel of band, of cijfers, ook geen financiële cijfers, maar met concentratie op het Lam. Eigenlijk denk en geloof ik dat nog steeds.
[ii] Zie https://hervormdvreeswijkcollege.home.blog, d.d. 2025-11-22.
[iii] Zie https://hervormdvreeswijkcollege.home.blog/2024/02/06/avond-4-ds-g-j-gertjan-glismeijer-geloven-in-de-drie-enige-god/, d.d. 2025-11-22.
[iv] Zie bijvoorbeeld https://lucepedia.nl/dossieritem/triniteitsleer/triniteitsleer, d.d. 2025-11-22.
[v] Zie https://www.nederlandse-geloofsbelijdenis.nl/onderwerp/de-drie-eenheid-van-god, d.d. 2025-11-22.
[vi] Zie https://protestantsekerk.nl/verdieping/apostolische-geloofsbelijdenis-uitleg/, d.d. 2025-11-22.
[vii] Zie https://protestantsekerk.nl/verdieping/waar-gaat-de-geloofsbelijdenis-van-nicea-over/, d.d. 2025-11-22.
[viii] Zie https://protestantsekerk.nl/verdieping/de-geloofsbelijdenis-van-athanasius/, d.d. 2025-11-22.
Vreeswijk, Kerkgeschiedenis en andere zaken 