2019 04 19 Preek op Goede Vrijdag over Luk. 23:33-48. Bewerkt maart 2024.
Gemeente van onze Heere Jezus Christus,
We leven in de zogenaamde Stille Week.
Maar het is alles behalve stil daar op de heuvel Golgotha.
Een hoop gedoe.
Een hoop lawaai.
Je hoort het geluid van hamers.
Bevelen van een officier.
En je hoort het geroezemoes van een volksoploop.
Er wordt geschreeuwd.
Er wordt gevloekt.
Er wordt gebeden.
Er wordt gelachen.
Er wordt gespot…
Je hoort van alles, behalve stilte!
Drie kruizen zijn opgericht op Schedel.
De plek zoals Lukas de plaats noemt.
Daar hangt Jezus.
De Deugd in het midden.
Naast Hem twee misdadigers.
Het is alles behalve stil.
Hoor:
“Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zijn doen”.
Het eerste kruiswoord.
Jezus bidt voor hen die Hem kruisigen.
Hij scheldt niet, hij tiert niet. “Stelletje….”
Hij klaagt niet: “Echt onterecht dit allemaal“.
“Bar-abbas, die zou hier moeten hangen…”.
Hij scheldt niet.
Hij klaagt niet.
Hij bidt.
“Vader vergeef het hun…”
Als echo van wat Hij in de Bergrede leerde en leert…[i]
Maar Ik zeg u: Heb uw vijanden lief; zegen hen die u vervloeken; doe goed aan hen die u haten; en bid voor hen die u beledigen en u vervolgen;
“Vader vergeef het hun…”
Jezus dreigt niet: “Wacht maar.“
“Ik krijg jullie nog wel”
“Mijn tijd komt nog wel!”
Jezus bidt.
“Vader, vergeef het hun“.
“Zij weten niet wat ze doen“.
De soldaten weten inderdaad niet wat ze doen.
Al denken ze van wel.
Zij denken: “Jawel hoor. We weten heus wel wat we doen”.
“We weten heel goed wat we doen. We kruisigen Jou.
Eén of andere religieuze Joodse man om één of andere religieuze reden”.
“En dat heeft allemaal met jullie rare godsdienst te maken… “
“Aan gelovige mensen is wel vaker een steekje los…”
En de omstanders?
Nadat de soldaten Zijn kleren verdelen en verloten, lezen we dat het volk Hem beschimpt.
Ze schimpen:
“Anderen heeft Hij verlost, laat Hij nu Zichzelf verlossen als Hij de Christus is, de Uitverkorene van God.”
Nu Hij daar hangt, durven ze wel…
Hij kan toch niets doen nu Hij daar vastgespijkerd hangt.
“Laat Hij Zichzelf verlossen als Hij de Christus is.”
De satan is weer helemaal terug.[ii]
Weet u nog, aan het begin van het Evangelie, net na de Doop?
Toen was satan daar ook.
“Als U Als U Gods Zoon bent, zeg dan tegen deze steen dat hij brood wordt.”[iii]
“Als U de Zoon van God bent, werpt U Zich dan vanhier naar beneden, want er staat geschreven dat Hij Zijn engelen voor U bevel zal geven om U te bewaren, en dat zij U op de handen dragen zullen, opdat U Uw voet niet misschien aan een steen stoot.”[iv]
Toen had Jezus de verzoekingen doorstaan.
Ook nu!
Ook nu komt het niet van het kruis af om spotters een draai om de oren te geven.
Nee, ook voor spotters bidt Hij:
“Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zijn doen”.
“Laat Hij Zichzelf verlossen als Hij de Christus is.”
De soldaten beginnen ook mee te doen met de bespotting.
Zo gaat het vaak.
Iemand maakt een grap, de volgende wil daar weer overheen.
Die maakt een nog hardere grap, waarop nummer drie dat weer wil overtreffen.
En ga zo maar door.
Ook de soldaten bespotten Hem.
Wat is Jezus trouwens de eeuwen door bespot.
Tot op de dag van vandaag.
Ik las vandaag via Twitter een essay van Alain Verheij in de Volkskrant over Goede Vrijdag en de eerste reactie was:
“Jezus redt. Jezus redt. Alle mensen opgelet!“
Al snel volgde een ander met
“Jullie zijn gewoon gestoord“.
En dan even verder (excuses dat ik het van de preekstoel zeg):
“Gelukkig is hij gekruisigd en niet verzopen! Anders had iedere gelovige een aquarium aan de muur en om de nek gehad“.
Spotten met het kruis.
Spotten met de Gekruisigde
Nog steeds wordt het hele sterven van Jezus aan het kruis als dwaasheid gezien.[v]
En toch…
Toch is het kruis hét symbool van het christendom geworden.
Paulus wilde niet anders dan over de Gekruisigde spreken.[vi]
Daar hangt Hij: Jezus.
En Hij sterft.
U zult ook wel sterfgevallen meegemaakt hebben, denk ik.
Hoe aangrijpend kan dat zijn.
Maar ook, hoe dubbel, hoe goed en troostend kan het zijn om bijvoorbeeld met de familie om een sterfbed te staan.
Zo zal ik nooit vergeten hoe we als gezin rondom het sterfbed van mijn vader stonden.
We lazen uit de Bijbel.
We zongen – en hij zong mee, uit volle borst – we zongen samen een Psalm: “Dan ga ik op tot Gods altaren”.
We baden…
Wonderlijk.
Troostend voor mijn vader, denk ik.
Ook voor mijn moeder.
Ook voor mij.
Hoe anders gaat het bij Jezus.
Hij sterft onder hoon en smaad.
Geen vrouw die Zijn hand vasthoudt.
Geen kinderen om Hem heen
Geen lieve troostende woorden.
Niemand zingt.
Nee, scherpe, gemene woorden.
Zo wordt het Lam van God geslacht.
En het lijkt wel of niemand het erg vindt.
Het lijkt wel of de mensen er een bepaald plezier aan beleven.
En ook de soldaten kwamen Hem bespotten en brachten Hem zure wijn.
Het is alsof ze Psalm 69 kennen:
“…in mijn dorst hebben zij mij zure wijn laten drinken.”[vii]
Ook zij doen mee.
“Als U de Koning van de Joden bent, verlos dan Uzelf.”
“Ja, dat is een rare Koning”, moeten zij gedacht hebben.
Een Koning die aan lager wal is geraakt.
Is dat een Koning?
Boven het hoofd van Jezus hangt een bordje.
In het Grieks, Romeins (Latijn) en Hebreeuws staat er te lezen:
DIT IS DE KONING DER JODEN!
Dit is ‘m dan…
Gemeente: Hij is het!
Hij is het!
Maar de spot drijft er vanaf.
Nee, Jezus sterft geen heldendood,
Niet als een Braveheart, onder luid geroep van “Freedom” of iets dergelijks.
Heroïsch.
Jezus hangt daar, bespot en te schande gemaakt.
Jesaja, de profeet zegt:
“Gestalte of glorie had Hij niet;
als wij Hem aanzagen, was er geen gedaante dat wij Hem begeerd zouden hebben.
Hij was veracht, de onwaardigste onder de mensen,
een Man van smarten, bekend met ziekte,
en als iemand voor wie men het gezicht verbergt;
Hij was veracht en wij hebben Hem niet geacht”.[viii]
Zelfs de crimineel, de misdadiger die naast Hem hangt, gaat ook meedoen met dat venijnige gedoe…
Ook hij begint te lasteren: “Als U de Christus bent, verlos dan Uzelf en ons.”
Eerst Uzelf en dan ons…
Zou hij doorhebben dat Jezus bezig is te verlossen?
Zou hij doorhebben dat Jezus bezig is de schuld te betalen?
“Als een lam werd Hij ter slachting geleid”[ix].
We zien het gebeuren…
Het raakt ons.
Waarom verlost Hij Zichzelf niet?
Waarom komt Hij niet van het kruis af?
Waarom als een lam?
Ook wij kunnen ons eraan ergeren.
Ook wij kunnen de dwaasheid van het kruis voelen.
Waar slaat dit eigenlijk op?
Waarom laat Hij Zich als een lam slachten?
Daarbij komt nog dat we überhaupt niet meer zoveel met offers hebben.
Wij vinden offers eigenlijk wel zielig voor de dieren.
Maar in het Oude Testament neemt het offer, het dier de plaats in van een mens.
De kern van het offer is dat er één dier zijn leven geeft, waardoor een heel volk het leven van God ontvangt en verder kan blijven leven.[x]
Kajafas heeft dat onbewust goed gezien als hij zegt dat het beter is dat één Mens sterft voor het volk, dan dat heel het volk verloren gaat.[xi
Maar wij hebben er niet zoveel mee.
Dat een Ander zo’n gruwelijke dood moet sterven, plaatsvervangend voor mij…
Dat is toch vreemd voor ons?
“Als ik iets fout doe, dan los ik dat zelf wel op”.
Ja, dat zeggen wij.
Maar God zegt wat anders…
Daarom beleden we vanavond ook met vraag en antwoord 39 en 40 van de Heidelberger die de Schrift probeert na te spreken als gevraagd en geantwoord wordt:
Vraag 39. Heeft dat iets meer in, dat Hij gekruisigd is geweest, dan of Hij met een anderen dood gestorven was?
Antw. Ja; want daardoor ben ik zeker, dat Hij de vervloeking, die op mij lag, op Zich geladen heeft; omdat de dood van het kruis door God vervloekt was.
Vraag 40. Waarom heeft Christus Zich tot in den dood moeten vernederen?
Antw. Daarom dat vanwege de gerechtigheid en waarheid van God niet anders voor onze zonden kon worden betaald, dan door den dood van de Zoon van God.
Hij sterft voor ons.
Hij sterft door ons.
Hij sterft aan ons.
Paulus zegt het zo: En Hij is voor allen gestorven, opdat zij die leven, niet meer voor zichzelf zouden leven, maar voor Hem Die voor hen gestorven en opgewekt is.[xii]
Ondertussen wordt er geroepen:
“Als U de Christus bent, verlos dan Uzelf en ons.”
Jezus antwoordt niet met: “Ja daar ben ik mee bezig.
Om je vrij te kopen en vrij te maken van de zondemacht.
En aangezien het loon dat de zonde uitbetaalt de dood is, ben ik bezig om ook die te overwinnen”.[xiii]
Nee, Jezus antwoordt niet.
Maar de misdadiger aan Zijn andere zijde begint wel te spreken.
Zowaar iemand die het voor Jezus opneemt.
Hij bestraft de eerste spreker en zegt: “Vreest zelfs u God niet, nu u hetzelfde vonnis ondergaat? En wij toch rechtvaardig, want wij ontvangen straf overeenkomstig wat wij gedaan hebben, maar Deze heeft niets onbehoorlijks gedaan”
Hier is iemand die zijn schuld belijdt.
Iemand die zegt: “De staf die ik krijg, die heb ik verdiend!”.
Die vervloekte dood, hangend tussen hemel en aarde, die komt mij toe. Want ik heb daarmee ontvangen wat overeenkomt met wat ik gedaan heb…
Wat zou die man op zijn geweten hebben?
Een moord?
Twee moorden?
Drie? Vier?
Maar stil… Hij is nog niet uitgepraat.
Hij richt zich tot Jezus.“Heere, denk aan mij, als U in Uw Koninkrijk gekomen bent.”
Hij richt zich tot Jezus.
En jij?
Heb jij schuld te belijden?
Spreek tot Jezus…
Niet in de zonde zelf blijven liggen.
Ook niet klagen over die zonden, hoe erg ze zijn en zo.
Maar ga er mee tot Jezus.
“Heere, denk aan mij, als U in Uw Koninkrijk gekomen bent.”
Trouwens opmerkelijk.
Wat?
Nou dat deze misdadiger spreekt van “Uw Koninkrijk”.
Hij heeft toch Jezus niet gehoord toen Hij tegen Pilatus zei:
“Mijn Koninkrijk is niet van deze wereld. Als Mijn Koninkrijk van deze wereld was, zouden Mijn dienaars gestreden hebben, opdat Ik niet aan de Joden overgeleverd zou worden, maar nu is Mijn Koninkrijk niet van hier.”[xiv]
En toch zegt hij het.
Misschien wel met zijn laatste adem.
Dat is tussen haken ook om te onthouden:
Ook al heb je alles verknoeid, ben je aan het einde van je aardse leven, dan nog mag je Jezus aanroepen.
“Gedenk mij!”
Doen!
En het zal geschieden, al wie den Naam des HEEREN zal aanroepen, zal behouden worden.[xv]
Denk maar gerust bij “de Naam de HEEREN” aan Jezus! Zaligmaker![xvi]
Nu doet Jezus wel Zijn mond open.
43En Jezus zei tegen hem: Voorwaar, zeg Ik u, heden zult u met Mij in het paradijs zijn.
Heden!
In het paradijs!
Goede Vrijdag is verlossingsdag!
Al die hoon en spot, ze scheren allemaal langs de waarheid!
Anderen heeft Hij verlost, maar Zichzelf verlossen, dat doet Hij niet.
Nee, omdat Hij jou verlost!
Zonder lam geen Pascha.
Zonder Lam geen Pasen.
Hij moet sterven![xvii]
Jezus, Zaligmaker!
Zo heet Hij terecht, want Hij verlost.
Om te verlossen kwam Hij op de wereld.
Om te verlossen kwam Hij op het kruis.
Hij breekt dat verlossingswerk niet halverwege of aan het einde af.
Hij zet door.
Hij maakt af.
Het ging Hem er niet om Zichzelf te verlossen.
Hij sterft de dood om al die anderen te verlossen.
U.
Jou.
Mij.
44En het was ongeveer het zesde uur en er kwam duisternis over heel de aarde tot het negende uur toe.
45En de zon werd verduisterd en het voorhangsel van de tempel scheurde middendoor.
46En Jezus riep met luide stem en zei: Vader, in Uw handen beveel Ik Mijn geest. En toen Hij dat gezegd had, gaf Hij de geest.
In het vertrouwen dat Vader Hem op zal wekken, geeft Hij de geest.
Ook die wordt niet genomen, maar gegeven.
Hij legt Zijn leven af.
Zie onze God, de Koning-knecht
Hij heeft zijn leven afgelegd.
47Toen de hoofdman over honderd zag wat er gebeurd was, verheerlijkte hij God en zei: Werkelijk, deze Mens was rechtvaardig.
Dat lijkt mosterd na de maaltijd.
Lijkt, zeg ik.
Maar dat is het niet.
Daarom zal Petrus later schrijven:
“Want ook Christus heeft eenmaal voor de zonden geleden, Hij, Die rechtvaardig was, voor onrechtvaardigen, opdat Hij ons tot God zou brengen. Hij is wel ter dood gebracht in het vlees, maar levend gemaakt door de Geest…”[xviii]
48En al de menigten die samengekomen waren om dit te zien, zagen wat er gebeurd was en keerden terug, terwijl ze zich op de borst sloegen.
Waar de pijn is, is de hand.
Het gaat hun toch aan het hart!
Hij gaat hun toch aan het hart!
Veel belangrijker: wij gaan Hem aan het hart!
Nu wordt het stil.
Jezus wordt begraven.
Wordt er gesproken?
Is er nog iemand die wat wil zeggen?
Is er nog iemand die wat wil zeggen?
Niemand?
Dan geven we het woord aan de apostel van de liefde, Johannes:
9Hierin is de liefde van God aan ons geopenbaard, dat God Zijn eniggeboren Zoon in de wereld gezonden heeft, opdat wij zouden leven door Hem.
10Hierin is de liefde, niet dat wij God liefgehad hebben, maar dat Hij ons heeft liefgehad en Zijn Zoon zond als verzoening voor onze zonden.[xix]
Amen
[i]Mat. 5:44.
[ii]Luk. 4:13.
[iii]Luk. 4:3.
[iv]Luk. 4:9-11.
[v]1 Kor. 1:23. Lees vers 18 tot en met 31.
[vi]1 Kor. 2:2.
[vii]Ps. 69:22b.
[viii]Jes. 53:2 en 3.
[ix]Jes. 53:7.
[x]Citaat van M.J. Schuurman.
[xi]Joh. 11:49-50.
[xii]2 Kor. 5:13.
[xiii]Rom. 6:23.
[xiv]Joh. 18:36.
[xv]Joël 2:32. Zie ook Hand. 2:21.
[xvi]Mat. 1:21.
[xvii]Luk. 24:36.
[xviii]1 Pet. 3:18.
[xix]1 Joh. 4:9-10.
Vreeswijk, Kerkgeschiedenis en andere zaken 
Een gedachte over “Als een lam…”