Ik eindigde de vorige keer[i] met woorden van De Kruijf.
Ik denk dat bij veel twintigers, dertigers, veertigers De Kruijf meer herkenning en instemming oproept dan Douma[ii].
Douma kan zelfs als ‘zwaar’ ervaren worden, al is de voorganger van de Bruijne[iii] dat absoluut niet.
Daarbij kan iets ‘zwaar’ noemen ook een manier zijn om niet na te hoeven denken over wat gezegd wordt.
In de Kerk gaat het echter niet om ‘licht’ of ‘zwaar’, maar om ‘waar’.
Ondertussen zegt de Waarheid Zelf ‘Mijn juk is zacht en Mijn last is licht’.[iv] Daarnaast ook ‘Wee ook u, wetgeleerden, want u legt de mensen lasten op die moeilijk zijn om te dragen, en zelf raakt u die lasten niet met één van uw vingers aan’.[v]
De Kruijf betoogt dat kerk en theologie in een democratische samenleving ‘dubbel’ moeten denken: eenmaal vanuit het eigen geloof en dan nog eens ‘vanuit de uitwisseling van argumenten in het maatschappelijke discours’.
Kerkelijke getuigenissen moeten inderdaad niet onvertaald in allerlei maatschappelijke debatten worden ingebracht. Bij de psycholoog, dokter Rossi[vi], zie ik in haar ogen hoe zij haar best moet doen om mijn betoog over Coornhert, Arminius en Dordt te volgen.
En ik ben nog wel zo helder en boeiend…
Homoseksualiteit is ‘normaal’ geworden in onze (post-christelijke) samenleving. Waar vroeger zaken stiekem gebeurde, gebeurt vandaag alles wat opener.
Je kunt het ‘verval’ noemen, maar veel mensen zijn zich domweg niet bewust van het feit dat er iets verkeerds aan homoseksualiteit zou kunnen zijn.
Ja, je hebt wel potenrammers, maar die moeten gestraft of heropgevoed worden.
Velen vinden velen Gerard Joling plat, maar leuk. Andre van Duin een soort knuffelbeer. John de Bever een ‘normale homo’ die weer contrasteert met de extravagante Martien Meiland, enzovoorts.
De gangbare gedachte heden ten dage is: ‘Homoseksueel ben je nou eenmaal. Het is aangeboren. De één is homo, een ander heeft rood haar, een derde een grote neus, de vierde blauwe ogen. We hebben allemaal wat. Leef en laat leven. Liever geen details’.
Het lijkt me goed dit bij het missionaire werk te beseffen. Ook omdat je in dat werk zomaar een homo tegen kunt komen in het wild. Begin je dan met allereerst te zeggen ‘Homo. Oh dat mag niet. Ga je eerst maar bekeren’, of vertel je, verkondig je Jezus in de verwachting dat de Geest Zelf wel duidelijk zal maken wat er moet gebeuren?[vii]
Anders gezegd: Is het evangelie voorwaardelijk? Moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen om te mogen zeggen ‘Jezus is Heer’?
Ooit vroeg een cipier ‘Heren, wat moet ik doen om zalig te worden?’.[viii]
Het antwoord dat die cipier krijgt is niet ‘Ben je homo?’, maar luidt ‘Geloof in de Heere Jezus Christus en u zult zalig worden, u en uw huisgenoten’.
Is dat antwoord een ketterij? Gaat Paulus te ver. Is hij een antinomiaan?[ix]
Wij zijn in de kerk niet de eersten die na moeten denken over ‘Wat is onopgeefbaar?’ en ‘Wat is dat niet?’.
Bijvoorbeeld: In de 18e eeuw vroeg men ‘Is de berijming van Datheen onopgeefbaar?’ De gereformeerde martelaren gingen immers met zijn berijming de brandstapel op. Onze zogenaamde Oude Berijming werd toen de ‘nieuwe’ genoemd.
Is een Bijbelvertaling onopgeefbaar? De gereformeerde martelaren lazen de Deux-Aes Bijbel. De Statenvertaling is pas van 1637.
Wie weet nog het verschil tussen Voetianen en Coccejanen?[x]
Heden ten dage heeft homoseksualiteit iets in zich dat landelijke kerkverbanden en kerkelijke gemeenten kan en doet scheuren.
Zonder te lezen weten sommigen al ‘Douma is fout’, of ‘De Kruijf is fout’, of ‘De Bruine is fout’, of ‘Van den Belt is fout’.[xi]
Plaatselijk kun je de naam van je foute dominee of foute ouderlingen invullen.
Er zijn partijschappen ontstaan. Partijschappen, net als tijdens het SOW-proces.
Toen had je voor- en tegenstanders en mensen die zeiden ‘We kunnen niet weg en we kunnen niet mee’.
Onvergetelijk hoe Abma in de Sint-Jan te Gouda het klassieke Avondmaalsformulier aanhaalde en vroeg: ‘Hoe zit het ook alweer met allen die tweedracht, sekten en muiterij in kerken en wereldlijke regeringen begeren aan te richten?’.
Graafland preekte in die tijd in de Sint-Jan een aantal keren over Handelingen 15.
Ook als het gaat om homosekualiteit, ligt er een link met Handelingen 15. Het apostelconvent, ofwel de eerste synode.
In Antiochië ervaren Paulus en Barnabas veel zegen op hun werk. Mensen komen tot het geloof en belijden Jezus als Heer.
Dan komen er mensen uit Judea op bezoek. Zij zien het gemeenteleven in Antiochië.
Naast al het mooie en goede dat ze zien, bevreemdt hen iets.
De gelovigen, de christenen in Antiochië zijn niet besneden.
Zij zeggen dan ook: ‘Als u niet besneden wordt volgens het gebruik van Mozes, kunt u niet zalig worden.’.[xii]
Er ontstaat ruzie tussen o.a. Paulus en Petrus die na te lezen is in Galaten 2.[xiii]
Kern van het conflict is de vraag: Is het Evangelie ‘voorwaardelijk’. Moet je om christen te worden eerst besneden worden? Of is ‘geloof alleen’ genoeg?
De besnijdenis is immers door God Zelf ingesteld; ‘een eeuwig verbond’.[xiv]
De zaak wordt voorgelegd aan de apostelen en ouderlingen in Jeruzalem.
In Antiochië gaan ze dus niet hun eigen gang in de zin van ‘Wat hebben wij met de kerk te maken? Wat wij in Antiochië doen, maken we zelf wel uit. Wij bepalen zelf wel…’.
Nee, zij onderwerpen zich aan het gezag van de apostelen en de ouderlingen in Jeruzalem.
[i] https://glismeijer.com/2025/01/26/ethiek-onderweg/, d.d. 2025-02-01.
[ii] Zie https://glismeijer.com/2025/01/21/douma-de-geschiedenis/; https://glismeijer.com/2025/01/24/douma-het-oude-testament-deel-1/; https://glismeijer.com/2025/01/24/douma-het-oude-testament-deel-2/; https://glismeijer.com/2025/01/25/douma-het-nieuwe-testament-deel-1/ en https://glismeijer.com/2025/01/25/douma-het-nieuwe-testament-deel-2/, d.d. 2025-02-01.
[iii] Zijn boek https://www.kokboekencentrum.nl/boek/verbonden-voor-het-leven/ is mede aanleiding voor de cursus en deze blogs.
Zie ook https://glismeijer.com/2025/01/18/om-t-donker-op-te-klaren/ en volgenden, d.d. 2025-02-01.
[iv] Mattheüs 11:30.
[v] Lukas 11:46.
[vi] Zie https://glismeijer.com/2024/01/23/dokter-rossi/, d.d. 2025-01-31.
[vii] https://glismeijer.com/2022/06/24/tekenen-preek-en-wij/, d.d. 2025-02-01.
[viii] https://glismeijer.com/2021/09/09/het-evangelie-in-europa/, d.d. 2025-02-01.
[ix] Antinomianen, letterlijk tegen de Wet. Paulus is beschuldigd van antinomianisme met zijn ‘door het geloof alleen’. Alsof hij zou zeggen ‘Laten wij het kwade doen, opdat het goede daaruit voortkomt’ (Rom. 3:8). In Romeinen 6:1 en 2 zegt hij ‘Zullen wij in de zonde blijven, opdat de genade toeneemt? Volstrekt niet! Hoe zullen wij, die met betrekking tot de zonde gestorven zijn, nog daarin leven?’ .
In de kerkgeschiedenis zijn velen beschuldigd van antinomianisme, ook onterecht, denk alleen al aan Luther.
De Vroege Kerk heeft met Antinomianisme van doen gehad. De achterliggende gedachte daarbij was dat de God van het Oude Testament van lagere orde is, dan de God van het Nieuwe Testament. De God van het Oude Testament is streng, terwijl de God van het Nieuwe Testament lief is. Vader en Zoon worden tegen elkaar uitgespeeld. Marcion is nog springlevend. (zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Marcion_van_Sinope, d.d. 2025-02-01).
[x] Zie bijv. https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/voetianen-en-coccejanen, d.d. 2025-02-01.
[xi] Loonstra, Ganzevoort, Van Wijngaarden, Hoek, Prosman, Klaassen e.v.a. laat ik maar even buiten beschouwing.
[xii] Handelingen 15:1.
[xiii] Zie https://herzienestatenvertaling.nl/teksten/galaten/2, d.d. 2025-02-01.
[xiv] Genesis 17.
Vreeswijk, Kerkgeschiedenis en andere zaken 
1 gedachte over “De eerste synode”